زنگ خطر برای سلامت دریا به صدا درآمد
وی در گفتگو با خبرنگار گروه محیط‌زیست پایگاه خبری تحلیلی «بلاغ» با انتقاد از کم‌توجهی به مسائل پژوهشی، علمی و زیست‌محیطی در کشور، خواستار حمایت بیشتر نهادهای دولتی و قضایی از جامعه پژوهشگران و نخبگان علمی شد.
این پژوهشگر باسابقه شیلات با اشاره به پیشرفت‌های علمی جهانی نظیر استخراج هلیوم در ماه و توسعه سلول‌های بنیادی در کشورهای پیشرفته، تأکید کرد: ایران نیز با تکیه بر دانش بومی و ظرفیت‌های انسانی، می‌تواند به جایگاهی شایسته در عرصه علم و فناوری دست یابد.
رنجبر با بیان اینکه «ما می‌توانیم» یک شعار نیست بلکه یک باور برخاسته از فرهنگ دینی و انقلابی است، افزود: اگر فرهنگ پژوهش و درک عظمت خلقت و طبیعت در جامعه نهادینه شود، می‌توانیم به جایگاه تمدنی درخوری برسیم.
وی با اشاره به اهمیت دریاها در تولید اکسیژن، تغذیه بشر، و تعادل اکولوژیکی زمین، هشدار داد: عدم مدیریت صحیح منابع آبی و دریایی، می‌تواند آینده زیست‌محیطی کشور را با چالش‌های جدی مواجه کند.
این پژوهشگر شیلات گفت: در شرایطی که برخی کشورهای توسعه‌یافته به سمت استفاده از فناوری‌های پیشرفته زیستی و نانویی رفته‌اند، ما نیز باید با بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی داخلی، از دانشمندان و نخبگان حمایت کنیم و در برابر تهدیدهای زیست‌محیطی، آگاهانه اقدام کنیم.
رنجبر با تأکید بر اهمیت فرهنگ ایثار، ایمان و خودباوری در پیشرفت علمی، افزود: پژوهشگری که از ایمان به عشق و از عشق به عقلانیت می‌رسد، می‌تواند به خدمت خالصانه و مسئولانه برای ملت منتهی شود.
وی همچنین خواستار پیگیری مشکلات پژوهشگران، به‌ویژه در زمینه امکانات، حقوق و جایگاه شغلی از سوی مسئولان قوه قضاییه و سایر نهادهای حاکمیتی شد و تأکید کرد: علم و پژوهش باید مقدس شمرده شود و شأن آن در ساختار کشور به رسمیت شناخته شود.
ما فقرات شیلات ایرانیم؛ پژوهشگر نباید بازنشسته شود
این پژوهشگر باسابقه شیلات مازندران و از پیشگامان پرورش ماهی سفید در دریای خزر، از سال‌ها تلاش علمی، دغدغه‌های زیست‌محیطی، آسیب‌های مدیریتی و آرزوی قلبی‌اش برای شکوفایی شیلات ایران سخن گفت و افزود: این تجارت است که ارتباط جهانی را به وجود می‌آورد.
رنجبر از نخستین تلاش‌های خود در راه‌اندازی تکثیر نیمه‌مصنوعی ماهی سفید در دریای خزر خبر داد و تأکید کرد: این دستاورد، محصول سال‌ها تلاش مستمر و همکاری با جوانان شیرازی است.
وی سفر پژوهشی خود به چین در دهه ۶۰ شمسی را نقطه عطفی در شناخت روش‌های نوین پرورش ماهی در مزارع برنج دانست و خاطرنشان کرد: مشاهده تلفیق اکولوژی و پرورش ماهی در چین، الهام‌بخش پیاده‌سازی این روش در ایران بوده است.
این پژوهشگر شیلات ضمن اشاره به اهمیت فلسفه اکولوژی و ارتباط آن با چرخه انرژی در طبیعت، از بسته شدن پژوهشکده اکولوژی شیلات در مازندران ابراز تأسف کرد و این اقدام را خیانتی به حوزه شیلات دانست.
رنجبر از مسئولان خواست تا برای احیای پژوهشکده و حمایت از نهادهای علمی تلاش کنند و با یادآوری دستاوردهای علمی خود در حوزه کفال‌ماهی، بر ضرورت استمرار فعالیت پژوهشگران و انتقال دانش تأکید کرد و گفت: پژوهشگر نباید بازنشسته شود، دانش باید جاری بماند.
توسعه اقتصاد دریا محور نیازمند حفظ اکوسیستم
وی با تأکید بر اهمیت توجه به اقتصاد دریا محور، شرط اصلی تحقق این هدف را حفظ سلامت زیست‌بوم دریای خزر و برنامه‌ریزی دقیق مبتنی بر داده‌های پژوهشی دانست.
این پژوهشگر شیلات با بیان اینکه «عشق، عقلانیت و کارآفرینی» همواره راهنمای مسیر فعالیت‌هایش در حوزه شیلات است، گفت: سال‌ها است که در سواحل مازندران با نگاهی علمی و بومی به اکولوژی دریای خزر پرداخته‌ام. باور دارم که توسعه پایدار بدون درک عمیق از ساختارهای زیستی و رفتار مهاجرتی گونه‌های آبزی، ممکن نیست.
رنجبر با اشاره به تاریخچه گونه‌های بومی دریای خزر مانند ماهی کفال، گفت: تا پیش از دهه ۳۰ شمسی، این گونه در دریای خزر وجود نداشت و با اقدامات علمی و مهندسی انتقال یافته است اما امروز در خطر تهدید آلودگی‌ها و نبود مدیریت زیست‌محیطی قرار دارد.
وی با انتقاد از فقدان پایش مستمر اکولوژیک و فقدان سیاست‌گذاری مؤثر در مدیریت منابع دریایی تصریح کرد: در شرایطی که از اقتصاد دریا محور سخن گفته می‌شود، ابتدا باید زیرساخت آن یعنی دریای سالم و اکوسیستم متوازن را فراهم کرد. پژوهشکده‌های دریایی باید شبانه‌روزی فعالیت کنند و مسئولان محلی و ملی از دانش علمی برای تصمیم‌گیری بهره بگیرند.
این کارشناس ارشد شیلات همچنین ضمن یادآوری طرح‌هایی نظیر اسکله‌سازی و تدارکات زیرساختی در بندر ترکمن، اظهار کرد: طرح‌های پیشین ما با هدف حفظ حقوق صیادان و بهره‌برداری پایدار از منابع دریایی اجرا شد. اگر امروز به این تجربیات و دانش بومی توجه نشود، سرمایه‌گذاری‌ها بی‌نتیجه خواهد ماند.
رنجبر با تأکید بر لزوم آگاهی زیست‌محیطی مسئولان و مردم گفت: سواد امروزی، به‌معنای توانایی تغییر و فهم شرایط پیچیده محیطی است. اگر این فهم نباشد، نه دریا خواهیم داشت، نه اقتصاد دریا محور.
تجربیاتم را رایگان وقف پژوهش کردم
این پژوهشگر شیلات با اشاره به پیشینه فعالیت خود گفت: من از سال ۱۳۶۴ کار را با یک زمین یک‌هزار و ۸۰۰ متری در روستای گورخیل از شهرستان قائم‌شهر شروع و در آنجا آموزش پرورش ماهی در شالیزار را آغاز کردم. همان‌جا فیلم‌برداری و مستند تهیه شد، اما هیچ‌گاه پخش نشد. از همان زمان پرورش ماهی در شالیزار را پایه‌گذاری شد.
این محقق مازندرانی افزود: من نه‌تنها بنیان‌گذار پرورش ماهی در شالیزارهای ایران هستم، بلکه طرح‌هایی را در شورزارها و مناطق غیردریایی هم اجرا کردم. تمام این تجربیات با هزینه شخصی و نیت خدمت به مردم انجام شد.
رنجبر با اشاره به معرفی کفال‌ماهی‌ها به دریای خزر و پژوهش‌های مربوط به گونه‌های غیربومی در شمال کشور، افزود: من این‌گونه‌ها را معرفی کردم، پروپوزال‌های علمی ارائه دادم و حتی حضورم منجر به اجرای طرح‌هایی شد که هنوز هم در منطقه ادامه دارد.
وی با اشاره به علاقه‌اش برای دیدار با رهبر معظم انقلاب، اظهار کرد: اگر فرصتی فراهم شود تا خدمت مقام معظم رهبری برسم، با افتخار همه تجربه‌ها و دانشم را برای توسعه پژوهش در کشور ارائه می‌دهم. ما نخبگان فراوانی در کشور داریم که اگر حمایت شوند، می‌توانند تحول‌آفرین باشند.
به گزارش بلاغ؛ در این گفتگو تأکید طهمورث رنجبر بر حفظ و تقویت پژوهش‌های علمی در حوزه شیلات، یادآور ضرورت حمایت مستمر نهادهای دولتی و جامعه علمی از پژوهشگران است تا دانش و تجربه‌های ارزشمند آن‌ها همچنان به توسعه پایدار صنعت آبزی‌پروری و حفاظت از اکوسیستم‌های آبی کشور کمک کند. ادامه این مسیر، تضمینی برای ارتقاء کیفیت زندگی و حفظ منابع طبیعی برای نسل‌های آینده خواهد بود.
بدون تداوم حمایت‌های عملی و توجه جدی به پژوهش‌های زیست‌محیطی و اکولوژیکی، اقتصاد دریا محور کشور همواره در معرض خطر خواهد بود و تحقق توسعه پایدار در حوزه آبزی‌پروری و حفاظت از منابع آبی، تنها با همکاری همه‌جانبه دولت، بخش خصوصی و جامعه علمی امکان‌پذیر است.
حفظ سلامت اکوسیستم‌های دریایی نه‌تنها یک ضرورت زیست‌محیطی، بلکه یک الزام اقتصادی و امنیتی است که بدون همگرایی و همفکری نهادهای علمی، اجرایی و مردمی به دست نخواهد آمد. آینده اقتصاد دریایی کشور به میزان درک ما از اهمیت پژوهش‌های علمی و عملیاتی در حوزه اکولوژی وابسته است؛ از این رو باید فرصت‌ها و امکانات لازم برای پژوهشگران فراهم شود تا بتوانند راهکارهای نوین و پایدار را ارائه کنند.
