نبرد تمام‌عیار هیرکانی با آتش
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی میانخبر به نقل از بلاغ؛ در نبرد پیاپی شعله‌ها با میراث جهانی هیرکانی، مازندران نفس‌هایش را در دود و خاکستر جستجو می‌کند؛ موجی از حریق‌های سریالی، از صعب‌العبورترین ارتفاعات «الیت» تا قلب سوادکوه، این زیست‌بوم کهن را به صحنه یک فاجعه محیط زیستی تبدیل کرده است.
در سایه خشکسالی بی‌سابقه و انبوه باروت لاش‌برگ‌های خشک، هر جرقه انسانی تبدیل به هشداری تکان‌دهنده می‌شود؛ هشداری که فریاد می‌زند: جنگل ریه تنفسی ماست و کمبود امکانات و پایگاه‌های مجهز اطفاء حریق، سهم ما از این میراث را به خاکستر می‌سپارد.
آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی، پدیده‌ای جهانی است که ریشه در عوامل طبیعی و انسانی دارد. در ایران، آمار رسمی از وقوع ۲ هزار و ۱۰۲ مورد آتش‌سوزی در هشت ماه اخیر در عرصه‌های ملی خبر می‌دهد، اما حوادث اخیر در مازندران، به‌ویژه در قلب جنگل‌های هیرکانی، “الیت” شکل متفاوتی از یک بحران را به نمایش گذاشت. این آتش‌سوزی‌های سریالی و همزمان، نه تنها توجه رسانه‌های داخلی و بین‌المللی را جلب کرد، بلکه ضرورت یک بازنگری عمیق در مدیریت بحران و حفاظت از منابع طبیعی را فریاد زد.
جنگل‌های استان مازندران که حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار از مساحت این استان ۲ میلیون و چهار هزار هکتاری را شامل می‌شود، در پاییز امسال، درگیر نبردی سخت با خشکی ۶۳ روزه، بادهای شدید و از همه مهم‌تر، بی‌احتیاطی و فعالیت‌های غیرمسئولانه انسانی بود.
آتش سوزی‌های جنگلی در یک نگاه
تاریخ حادثه محل وقوع جزئیات مهم منابع تأیید کننده
۱۰ آبان جنگل‌های “الیت” مرزن‌آباد (مرحله اول) مهار پس از چند روز تلاش. گزارش رسمی
۲۴ آبان جنگل‌های “الیت” مرزن‌آباد (مرحله دوم) به‌دلیل شیب بالای ۸۰٪، صعب‌العبور بودن، انباشت لاش‌برگ و نبود بارندگی، مهار آن زمان‌بر شد و تنها نیروهای کوهنورد امکان ورود مستقیم داشتند. رضا افلاطونی (رئیس سازمان منابع طبیعی)
سه‌شنبه ۴ آذر ارتفاعات زینگالو، کنیج‌کلا زیراب (سوادکوه) علت حریق: عامل انسانی. مهار و لکه‌برداری توسط نیروهای یگان حفاظت. فریاد پایدار (رئیس منابع طبیعی سوادکوه)
بامداد ۴ آذر جنگل‌های کارمزد سوادکوه و قله زینگالو مهار حریق با همکاری هلال احمر، جنگلبانی، سپاه و نیروهای مردمی. محمدرضا صابری (هلال احمر سوادکوه)
۳ و ۴ آذر همزمانی حریق در ۵ نقطه: آمل، کارمزد، سوادکوه، کلاردشت، کجور و نور، رامسر، گلوگاه و عباس‌آباد. همزمانی این آتش‌سوزی‌ها در شرق و غرب استان در شرایطی که تمرکز بر الیت بود، نشان از گستردگی بحران داشت. گزارش‌های میدانی و استانداری
۳ آذر ۳ نقطه از عرصه‌های طبیعی کلاردشت ۲ هزار متر مربع دچار حریق سطحی شد. عامل احتمالی: انسانی (عمدی یا سهوی). حسن سام دلیری (رئیس منابع طبیعی کلاردشت)
۳ آذر جنگل روستای زیارو (عباس‌آباد) حریق بر اثر سهل‌انگاری و خطای انسانی رخ داد و با حضور به‌موقع مأموران و جوامع محلی خاموش شد. حسینعلی محمدی (مدیرکل بحران استانداری)
۳ آذر جنگل‌های پیشنبور (کلاردشت) پس از مهار اولیه، صبح روز بعد به دلیل وزش باد و وجود برگ‌های خشک دوباره شعله‌ور شد. حسینعلی محمدی (مدیرکل بحران استانداری)
پایان هفته اول آذر جنگل کارمزد سوادکوه (۳ هکتار) وقوع در مکانی دیگر نسبت به دو روز قبل. احتیاط نکردن و رهاسازی ته سیگار به عنوان عامل خطرآفرین. فریاد پایدار (رئیس منابع طبیعی سوادکوه)
۵ آذر روستای پروریج‌آباد (چهاردانگه ساری) حریق در مساحت تقریبی ۸ هزار متر مربع. مهار کامل با وجود شدت وزش باد و خشکی پوشش گیاهی. علی باقری (مدیرکل منابع طبیعی-ساری)
آتش‌سوزی‌های سریالی در نقاط مختلف استان
تمرکز حوادث اخیر بر منطقه حفاظت‌شده «چهارباغ» چالوس و روستای “الیت” مرزن‌آباد بود، جایی که آتش در کمتر از یک ماه، دو بار پیاپی (۱۰ آبان و ۲۴ آبان) شعله‌ور شد و به دلیل شرایط دشوار منطقه، عملیات مهار آن، روزها به طول انجامید.
فقدان زیرساخت‌های اطفاء حریق و عامل انسانی
در تحلیل این حوادث، دو محور اصلی به عنوان زنگ خطری جدی مطرح شده است که بدان خواهیم پرداخت:
الف. تقصیر انسان و گردشگری غیرمسئولانه
با توجه به وضعیت جغرافیایی و تکرار حریق‌ها، کارشناسان سازمان منابع طبیعی تأکید دارند که وقوع حریق طبیعی در الیت و بسیاری از مناطق دیگر بعید بوده و «عامل انسانی» قطعی است، هرچند عمد یا سهو بودن در دست بررسی است.
لاش‌برگ: خشکسالی شدید و انباشت لاش‌برگ خشک، شرایط جنگل را به مثابه “باروت” آماده انفجار تبدیل کرده است. کارشناسان می‌گویند: اگر در لحظات اولیه مهار نشود، اطفای آن دشوار خواهد بود.
شکارچیان، کمپ‌ها و مسافران: مقام‌های مسئول مکرراً اعلام کردند که بی‌احتیاطی‌های پیش پا افتاده نظیر رهاسازی ته‌سیگار، شیشه، پلاستیک و فعالیت‌های غیرمسئولانه در کمپ‌های گردشگری و طبیعت‌گردی، اصلی‌ترین دلیل شعله‌ور شدن آتش است.
ب. فقدان پایگاه‌های مجهز و ضرورت استفاده از فناوری
با وجود تلاش‌های فداکارانه نیروهای امدادی، هلال احمر، سپاه، بسیج و مردم بومی که گاه تا ۴۰۰ نفر برای مهار یک آتش‌سوزی در محل حاضر شدند، مهم‌ترین ضعف ساختاری، فقدان زیرساخت‌های پایدار مقابله با حریق بود.
مدیریت ریسک: رئیس سازمان منابع طبیعی با انتقاد از اینکه ارزش زیستی جنگل هنوز جایگاه واقعی خود را در تصمیم‌سازی‌ها پیدا نکرده، تأکید کرد: مدیریت ریسک در جنگل‌ها باید با حساسیت بیشتری دنبال شود.
وعده ایجاد پایگاه اورژانسی: استاندار مازندران در واکنش به این بحران، از برنامه‌ریزی برای ایجاد «یک پایگاه اورژانسی اطفای حریق» خبر داد.
وی طرحی را برای تقسیم مازندران به سه بخش (شرقی، مرکزی و غربی) و استقرار پایگاه‌های مجهز به سامانه‌های هوشمند و سنسورهای هشداردهنده حساس به دود مطرح کرد و بر ضرورت بهره‌گیری از تکنولوژی پیشرفته برای حفظ منابع طبیعی تأکید کرد.
هیرکانی؛ میراثی که در خطر است
حوادث سریالی جنگل‌های مازندران در پاییز امسال، باری دیگر ثابت کرد که جنگل تنها یک “پوشش سبز” نیست، بلکه به قول استاندار، “هویت و شناسنامه استان و کشور است و ریه تنفسی مازندران”. در حالی که برآورد اولیه سوختگی در الیت کمتر از ۱۰ هکتار تخمین زده شد، خسارت اصلی متوجه یک اکوسیستم تاریخی و میراثی جهانی است.
اگرچه آتش در اغلب نقاط مهار و فروکش کرده است، اما کارشناسان هشدار می‌دهند که جنگل‌های هیرکانی تا بارش نخستین باران، هر لحظه در معرض تهدیدند و کوچک‌ترین بی‌احتیاطی می‌تواند فاجعه‌ای جدید بیافریند.
مدیریت گستره ۸۳ درصدی عرصه‌های ملی کشور، نیازمند تقویت اضطراری نیروی انسانی، تجهیزات و اعتبارات است تا پیش از آنکه شعله‌های بعدی برخیزند، ریشه‌های فقدان زیرساختی برای همیشه خاموش شوند.
انتهای پیام/
این مطلب بدون برچسب می باشد.
